สวัสดีค่ะ วันนี้หมอยาอยากเล่าอยากจะมาเล่าถึงวิธีการ คุมกำเนิด แบบต่างๆ ทั้งคุมกำเนิดแบบถาวรและชั่วคราวว่ามีกี่วิธี (เอาแต่วิธีที่นิยมกันนะคะ) แต่ละวิธีมีข้อดี ข้อเสียอย่างไร เพื่อให้เพื่อนๆได้เลือกวิธีที่เหมาะกับตัวเองมากที่สุดนะคะ
หลังจากที่ผ่านมาๆมาเราพูดกันถึงแต่ยาคุมกำเนิดแบบรายเดือนซึ่งก็เป็นวิธีคุมกำเนิดรูปแบบหนึ่งเท่านั้น
เรามาเริ่มจากการคุมกำเนิดแบบถาวร หรือการทำหมันนั่นเอง การคุมกำเนิดแบบนี้ก็ง่ายๆค่ะ ทำได้ทั้งผู้หญิงและผู้ชายโดยที่ผู้ชายเราจะทำการผูกตัดที่ท่ออสุจิ ส่วนถ้าเป็นผู้หญิงเราจะผูกตัดที่ท่อนำไข่ วิธีนี้เป็นการคุมกำเนิดที่ดีที่สุดแต่ก็ต้องปรึกษากันให้ดีก่อนนะคะ ว่าจะไม่มีลูกอีกแล้ว ปกติถ้าผ่าคลอดแต่ว่าเพิ่งมีลูกคนแรก คุณหมอจะไม่ได้ถามเรื่องของการทำหมันนะคะ แต่ถ้าเรามีลูกหลายคนแล้วก็สามารถบอกให้หมอทำหมันได้เลยจ้า
ส่วนการคุมกำเนิดแบบชั่วคราวก็คือการขวางกั้นไม่ให้สเปิร์มเจอกับไข่ทำได้หลายวิธีเลยนะคะ ตามมาดูเลยค่ะว่ามีวิธีไหนบ้าง
-
การใช้ถุงยางอนามัย
ข้อห้ามใช้
- ผู้ที่แพ้ latex หรือยาง แต่ตอนนี้มีถุงยางที่ทำมาสำหรับผู้ที่แพ้ latex แล้วนะคะ หากแพ้ควรเลือกใช้ถุงยางสำหรับผู้แพ้ยางโดยเฉพาะนะคะ
ข้อดี
- ราคาไม่แพง
- ป้องกันโรคที่ติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้ด้วย
- และไม่จำเป็นต้องพบแพทย์ สามารถซื้อใช้เองได้เลย
ข้อเสีย
- มีอัตราการล้มเหลวจากการคุมกำเนิดวิธีนี้ค่อนข้างสูง เพราะว่าอาจลืมใส่ หรือไม่ได้รับความร่วมมือในการคุมกำเนิดโดยวิธีนี้
- อาจเกิดการฉีกขาดหรือรั่ว
- อาจเกิดการแพ้ latex หรือยางได้ทั้งผู้ชายและผู้หญิง
-
Combined oral contraceptives คือ ยาคุมกำเนิดที่เรารู้จักกัน เป็นยาคุมสูตรผสมระหว่างเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรน วิธีนี้เป็นวิธีคุมกำเนิดที่มีอัตราการล้มเหลวน้อยที่สุด
ข้อห้ามใช้
- ผู้ที่มีเนื้องอกที่ตับ
- เป็นหรือมีประวัติเป็นโรคลิ่มเลือดอุดหลอดเลือด
- โรคหลอดเลือดสมองหรือโรคหลอดเลือดหัวใจ
- ผ้ที่ได้รับการวินิจฉัยหรือสงสัยว่าเป็นมะเร็งเต้านม
- ผู้ที่มีเลือดออกผิดปกติทางช่องคลอดที่ยังไม่ได้รับการวินิจฉัย
- ผู้ที่มีประวัติเป็นดีซ่านในขณะตั้งครรภ์หรือจากการใช้ยาคุมกำเนิด
ข้อดี
- ลดความเสี่ยงในการเกิดอุ้งเชิงกรานอักเสบ มะเร็งของรังไข่ หรือมะเร็งของเยื่อบุโพรงมดลูก
- อัตราการเกิดปีกมดลูกอักเสบ และการตั้งครรภ์นอกมดลูกน้อย
- อาจมีผลเพิ่มความหนาแน่นของกระดูก
- ทำให้ภาวะสิวหรือขนดกดีขึ้น
- ทำให้อาการเกี่ยวข้องกับการมีประจำเดือนดีขึ้น เช่น ตะคริวในช่องท้อง ภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก หรืออาการปวดประจำเดือน
ข้อเสีย
- เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดโรคเนื้องอกในตับชนิดที่ไม่ร้ายแรง
- เพิ่มความเสี่ยงเล็กน้อยต่อการเกิดลิ่มเลือดอุดหลอดเลือด หรือโรคหลอดเลือดสมอง
- อาจเพิ่มความดันโลหิต
- อาจเกิดอาการไม่พึงประสงค์จากเอสโตรเจน เช่น คลื่นไส้ เจ็บคัดเต้านม การคั่งของน้ำในร่ายกาย แต่ข้อนี้แก้โดยเลือกยาคุมที่มีระดับเอสโตรเจนต่ำ
- อาจเกิดอาการไม่พึงประสงค์จากโปรเจสเตอโรน เช่น เป็นสิว ความอยากอาหารเพิ่มขึ้น อาการซึมเศร้า
- อาจเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดภาวะกล้ามเนื้อหัวใจตายในสตรีที่มีอายุมากหรือสูบบุหรี่
-
Progestin only oral contraceptives คือยาคุมที่มีแต่ฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน เหมาะกับแม่ที่ยังให้นมลูกและต้องการคุมกำเนิด
ข้อห้ามใช้
- ผู้ที่มีเลือดออกผิดปกติจากช่องคลอดซึ่งยังไม่ได้รับการวินิจฉัย
ข้อดี
- อาจใช้ในหญิงให้นมบุตร หรือผู้ที่มีความเสี่ยงในการเกิดโรคของระบบหัวใจและหลอดเลือด
- หลีกเลี่ยงอาการไม่พึงประสงค์ของเอสโตรเจน
- สามารถป้องกันการเกิดปีกมดลูกอักเสบ ภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก และอาการปวดประจำเดือน
ข้อเสีย
- อาจเกิดภาวะเลือดออกกะปริดกะปรอยเป็นจุดๆ และภาวะขาดประจำเดือน
- เพิ่มความเสี่ยงในการตั้งครรภ์นอกมดลูก
- ต้องรับประทานยาในเวลาเดียวกันทุกวัน
-
Progestin implants คือการฝังใต้ผิวหนัง
ข้อห้ามใช้
- ผู้ที่มีเลือดออกผิดปกติจากช่องคลอดซึ่งยังไม่ได้รับการวินิจฉัย
- โรคตับชนิดที่เป็นเฉียบพลัน
- เนื้องอกที่ตับชนิดร้ายแรง หรือไม่ร้ายแรง
- ผู้ที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นหรือสงสัยว่าเป็นมะเร็งเต้านม
- โรคหลอดเลือดดำอักเสบ หรือ โรคลิ่มเลือดอุดหลอดเลือด
ข้อดี
- มีประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดนานถึง 5 ปี
- สามารถกลับมาตั้งครรภ์ได้ภายในเวลาไม่นานหลังจากหยุดใช้ยา
- ไม่มีผลลดการหลั่งน้ำนมในหญิงให้นมบุตร
- อาจพิจารณาใช้ในหญิงที่เป็นเบาหวาน ความดันโลหิตสูง หรือผู้ที่มีประวัติโรคหลอดเลือดหัวใจ โรคลิ่มเลือดอุดหลอดเลือด และในหญิงที่สูบบุหรี่หรือให้นมบุตร
ข้อเสีย
- ต้องมีกระบวนการผ่าตัด
- อาจพบการมีเลือดประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ ปวดศีรษะ น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น หรือเป็นสิว
- อาการไม่พึงประสงค์ของโปรเจสเตอโรน เช่น เลือดออกกะปริดกะปรอย
- อาจมีการติดเชื้อเฉพาะที่หรือมีรอยฟกช้ำบริเวณที่ฝังหลอดยา
- การนำหลอดยาออกอาจทำได้ค่อนข้างลำบาก
- ค่าใช้จ่ายสูงในช่วงต้น
- อัตราการเลิกใช้สูง
-
Depot medroxyprogesterone acetate injection คือการฉีดยาคุม
ข้อห้ามใช้
- ผู้ที่เลือดออกผิดปกติจากช่องคลอดซึ่งยังไม่ได้รับการวินิจฉัย
- โรคตับ
- ผู้ที่ได้รับวินิจฉัยว่าเป็นหรือสงสัยว่าเป็นมะเร็งเต้านม
- ผู้ที่มีอาการซึมเศร้าอย่างรุนแรง
- ผู้ที่มีโรคของระบบหัวใจและหลอดเลือดที่มีอาการรุนแรง
ข้อดี
- ไม่ลดการหลั่งน้ำนม
- ไม่เพิ่มความเสี่ยงของการเกิดโรคลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือด
- อาจลดความถี่ของการชัก
- มีประสิทธิภาพของการคุมกำเนิดได้นาน 3 เดือน
- อาจพิจารณาใช้ในหญิงที่เป็นเบาหวาน ความดันโลหิตสูง หรือโรคของถุงน้ำดี หรือผู้ที่มีประวัติโรคหลอดเลือดหัวใจ โรคลิ่มเลือดอุดหลอดเลือด และในหญิงที่สูบบุหรี่ หรือให้นมบุตร
ข้อเสีย
- ต้องพบแพทย์ทุก 3 เดือน
- ประจำเดือนอาจมาไม่สม่ำเสมอ ปวดศีรษะ น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น หรือเป็นสิว
- อาการไม่พึงประสงค์ของโปรเจสเตอโรน เช่นมีเลือดออกกะปริดกะปรอย
- หากกลับมาตั้งครรภ์จะมีโอกาสตั้งครรภ์ได้ช้า
- อาจเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดมะเร็งเต้านมในผู้ที่มีอายุน้อย
- อาจมีผลลด HDL (ไขมันดี)
- การใช้ยาระยะยาวอาจมีผลลดความหนาแน่นของกระดูก
จริงๆก็ยังมีวิธีคุมกำเนิดวิธีอื่นๆอีก แต่ไม่ได้รับความนิยมนัก เราเลยขอไม่เอามาเล่าให้ฟังนะคะ
เพื่อนๆก็ลองเลือกวิธีที่เหมาะกับเพื่อนๆดูนะคะ หรือสามารถปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรใกล้บ้านได้เลยค่ะ
สอบถาม
: Youtube
